Poleski Państwowy Rezerwat Radiacyjno-Ekologiczny
Poleski Państwowy Rezerwat Radiacyjno-Ekologiczny (biał. Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік; ros. Полесский государственный радиационно-экологический заповедник) - rezerwat przyrody utworzony 18 lipca 1988 roku na mocy decyzji Komunistycznej Partii Białorusi oraz Rady Ministrów BSRR w białoruskiej części 30-kilometrowej strefy zamkniętej, na terenie trzech rejonów; obwodu Homelskiego, Brahińskiego, Chojnickiego i Narowelskiego. W 1993 roku przyłączono do rezerwatu 849 km2 obszarów sklasyfikowanych jako tereny o znacznym skażeniu radionuklidem. Obecnie powierzchnia rezerwatu wynosi 2166 km2 czyniąc go jednym z największych rezerwatów w Europie. Znany jest także pod nazwą Zapovednik (biał. rezerwat).
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przed awarią w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, na terenach obecnego rezerwatu znajdowało się 96 miejscowości zamieszkanych przez 22 tysiące osób. Mieszkańcy zajmowali się głównie hodowlą bydła mlecznego. Obszar ten należał do najbardziej skażonych rejonów po awarii w Elektrowni Jądrowej w Czarnobylu m.in. izotopami; cezu-137, strontu-90 a także plutonu. W 1986 roku prawie wszyscy mieszkańcy zostali wysiedleni, a wszelkie działalności gospodarcze zakazane. Niektóre ze wsi najbardziej skażonych zostały zburzone i zakopane. Po wysiedleniu mieszkańców, w celu kontroli dozymetrycznej na obszarze utworzono w łącznej liczbie 11 punktów kontrolnych ( m.in. we wsiach Babczyk, Bahuszy, Wierchnie-Słabodskaje, Hłuchawiczy, Pirki, Cieszka). We wsi Babczyk zostało umieszczone główne zaplecze do badań i eksperymentów na terenie rezerwatu. W 1996 roku w dawnej wsi Masany założono stację badawczą. Niemal równocześnie z chwilą opuszczenia obszaru przez ludzi odnotowano wzmożoną aktywność dzikich zwierząt. Aktywna ich działalność doprowadziła do niezwykłej różnorodności gatunkowo-roślinnej na terenie rezerwatu (jak dotąd odnotowano obecność 1251 gatunków roślin, co stanowi 2/3 od wszystkich gatunków flory na Białorusi). Na terenie rezerwatu obowiązuje podwyższony rygor bezpieczeństwa, przebywanie na jego terenie jest możliwe tylko i wyłącznie po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń. Wyjątek stanowi święto Radunicy (dzień pamięci zmarłych), jest to jedyny dzień w roku kiedy wjazd na teren rezerwatu jest możliwy bez stosownych zezwoleń. Ma to na celu umożliwienie byłym mieszkańcom odwiedzenie dawnych cmentarzy [uwaga 1][1]. Na obszarze rezerwatu zabronione jest łowienie ryb, łowiectwo oraz uprawa wszelkich płodów rolnych.
Obecny stan skażenia[edytuj | edytuj kod]
Gęstość skażenia różnymi izotopami promieniotwórczymi na stan obecny przedstawia się następująco; skażenie cezem-137 do 1000 Ci/km2, strontem-90 do 20 Ci/km2, plutonem-238-240 do 5 Ci/km2. Grunty skażone tymi izotopami nie będą nadawały się do użytkowania przez najbliższe 300 lat, a grunty skażone pierwiastkami uranowymi w przyszłości nie będą mogły być użytkowane. Obecnie głównym zagrożeniem jest izotop ameryku 241, produkt rozpadu plutonu-241. Jego zawartość w glebie będzie się jeszcze zwiększała do 2060 roku. Ze względu na jego właściwości fizyczno-chemiczne (rozpad alfa) jest bardziej niebezpieczny niż pluton-241 i stront-90 (rozpad beta). 20 lat po wypadku jego zawartość w środowisku podwoiła się, a przez następne 50 lat wzrośnie dziesięciokrotnie.
| Cez-137 | do 37.000 kBq / m2 (1000 Ci / km2) |
| Stront-90 | do 740 kBq / m2 (20 Ci / km2) |
| Pluton-238, -239, -240 | do 185 kBq / m2 (5 Ci / km2) |
Fauna i flora[edytuj | edytuj kod]
W ramach zalesiania i braku działalności człowieka od czasu utworzenia rezerwatu powstało 5000 ha nowych lasów. Pojawiło się też wiele uważanych jak dotąd za wymarłe lub nie występujące w tej części kraju gatunków roślin i zwierząt. Raport PPRRE stwierdza występowanie na terenie rezerwatu 7 gatunków gadów, 11 gatunków płazów, 46 gatunków ssaków, 213 gatunków ptactwa oraz 25 gatunków ryb. Około 70 gatunków znajduje się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych i/lub Białoruskiej czerwonej księdze zwierząt. W skład gatunków zwierząt objętych ochroną wchodzą m. in. niedźwiedzie brunatne, lisy, borsuki, konie Przewalskiego, ślimaki, żubry, żółwie błotne, bociany czarne oraz orły bieliki. Ponadto do księgi zostało wpisanych 1250 gatunków roślin, z czego 18 gatunków uważanych jest za niezwykle rzadkie[3].
Struktura i cele rezerwatu[edytuj | edytuj kod]
Administracja rezerwatu znajduje się w miejscowości Chojniki. Obszar rezerwatu został podzielony na trzy rejony administracyjne; Brahiński (powierzchnia 64.602 ha), Narowelski (63.645 ha), Chojnicki (88.331 ha) oraz 16 nadleśnictw. Na stan obecny w rezerwacie pracuje około 700 osób, roczny koszt utrzymania szacuje się na 4 mln dolarów.
Cele rezerwatu:
- Wprowadzanie w zabiegów i środków mających na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się radionuklidu na obszary poza rezerwatem;
- Kontrola i nadzór nad monitorowaniem stężenia radionuklidu w glebie, wodzie i powietrzu;
- Ochrona od pożarów, szkodników oraz erozji wodnej i wietrznej;
- Prowadzenie badań i prac badawczych oraz ocena wpływu zanieczyszczenia środowiska radionuklidem;
- Ochrona przed nielegalnym przebywaniem na terenie rezerwatu osób bez odpowiednich zezwoleń;
- Przeciwdziałanie nielegalnym próbom przekroczenia granicy
- Zalesianie i zadrzewianie w celu zapobiegania erozji gleby
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Na Białorusi Radunica to święto państwowe i dzień wolny od pracy. Przypada w drugi wtorek po prawosławnej Wielkanocy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michał Potocki: 27 lat po Czarnobylu. potocki.blox.pl. [dostęp 2016-12-04].
- ↑ О заповеднике. zapovednik.by. [dostęp 2016-12-04].
- ↑ Государственное природоохранное научно-исследовательское учреждение. wildlife.by. [dostęp 2016-12-04].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
zapovednik.by - oficjalna strona rezerwatu (w języku rosyjskim)
