Stopa słonia
Stopa słonia (ros. Слоновья нога) – potoczna nazwa zestalonego fragmentu korium o charakterystycznym kształcie i ciemnej, pomarszczonej powierzchni przypominającej stopę słonia.
Historia
W wyniku awarii i niekontrolowanego wzrostu mocy, uległ stopieniu rdzeń reaktora. W następstwie takiego zdarzenia roztopione materiały rdzenia o temperaturze ponad 2000 °C i masie do 250 ton spłynęły na dno zbiornika reaktora, przepalając w ciągu kilku dni strop.
Początkowo bardzo wysoka aktywność produktów rozszczepień w szczątkach reaktora zaczęła maleć i to głównie ze względu na naturalnie zachodzący proces zaniku promieniotwórczego. Ryzykowne akcje zrzucania środków gaszących i dekontaminacyjnych ze śmigłowców miały jednak różną skuteczność. Większość materiału spadła do wnętrza Bloku IV, ale niestety nie do rdzenia (przeszkadzała w tym m.in. przechylona pokrywa). Skuteczną metodą okazało się wpompowanie na początku maja środków gaśniczych rurami z Bloku III, co umożliwiło w końcu zgaszenie pożaru oraz zażeganie wycieku z rdzenia – pozwoliło to na zbudowanie Sarkofagu jeszcze w 1986 roku. Nastąpiło 29-krotne zmniejszenie aktywności radionuklidów w zniszczonym rdzeniu już w ciągu roku od Awarii, zaś 49-krotne w dwa lata po niej. Gdy zaczął on spływać i oddalać się od grafitowego moderatora, przestał znajdować się w stanie krytycznym. Stygł jednak przez długi czas. Część stopionego rdzenia, która nie odparowała w trakcie pożaru, spłynęła w głąb budynku reaktora i zastygła, zanim nastąpiło oddziaływanie z betonem.
Odkrycie i wersje
Zastygłą lawę odkryto jesienią 1986 w pomieszczeniu 217 na poziomie +6 podczas badań dolnych pomieszczeń budynku reaktora. Analizy wykazały, że składała się z dwutlenku krzemu (70%), resztek paliwa (10%) oraz metalicznych wtrąceń. Osobliwością była obecność uranowo-cyrkonowych kryształów sylikatu. Ten sztuczny materiał otrzymał nazwę „czarnobylit”[1]. W pomieszczeniu gdzie znajdowała się masa,w chwili odkrycia temperatura wynosiła 40 stopni Celcjusza.
O pozyskaniu próbek korium oraz o poziomie promieniowania obok "stopy słonia" istnieje kilka wersji - jedne źródła podają poziom promieniowania gamma wynoszący 8000 R/h, inne zaledwie 800 R/h. O metodach pozyskania pierwszej próbki w zależności od źródeł istnieją trzy wersje - że kawałek korium odkuto za pomocą toporu, albo za pomocą karabinku Kałasznikowa lub pistoletu maszynowego. Obecnie trudno jest zweryfikować jaka wersja jest prawdziwa, a które są mitem.
