Zakład Jupiter
| Zakład „Jupiter” | |
|---|---|
 Zakład „Jupiter” (Październik 1986) | |
| Podstawowe informacje | |
| Rodzaj obiektu | Zakład przemysłowy |
| Miejscowość | Prypeć (miasto) |
| Adres | Fabryczna 11 |
| Kondygnacje | W zależności od danego obiektu zakładu |
| Ukończenie budowy | 1979 |
| Rodzaj produkcji | Produkcja elementów półprzewodnikowych, urządzeń audio, magnetofonów, radioodbiorników oraz radiostacji. |
| Zatrudnienie | 3050 osób (1984) |
| Po 26.04.1986 | Wykorzystywany przez przedsiębiorstwo "Specatom" |
| Mapa | <map lat="51.485" lon="-0.15" z="11" w="300" h="200" format="jpeg" /> |
Zakład „Jupiter” (ros. Завод „Юпитер”) - opuszczony zakład przemysłowy zajmujący się produkcją komponentów elektronicznych do radioodbiorników, położony w zachodniej części miasta Prypeć przy ulicy Fabrycznej 11[1].
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Z uwagi na dynamiczny rozwój Prypeci władze podjęły decyzję o budowie na obrzeżach miasta nowego zakładu przemysłowego mającego zapewnić zatrudnienie dla części niezwiązanych z elektrownią mieszkańców miasta. Nowo powstały zakład oddano do użytku w 1979 roku, a rozpoczął on swoje funkcjonowanie rok później w 1980 roku[2]. Oficjalnie zakład był filią kijewskich zakładów "Majak" zajmujących się produkcją urządzeń audio: magnetofonów, radioodbiorników oraz radiostacji. W 1984 zatrudniał 3050 osób, głównie mieszkańców Prypeci stając się drugim (po Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej zatrudniającej w tym samym okresie 5700 osób) największym zakładem pracy w mieście[3]. Dla zamiejscowych pracowników w bliskim sąsiedztwie zakładu wybudowano dwa hotele pracownicze z własną stołówką, znajdujące się przy ulicy Łesi Ukrainki 46[1].
Skład kompleksu:[edytuj | edytuj kod]
- Budynek nr 1 - Dział produkcji (główna hala produkcyjna)
- Budynek nr 1A - Dział administracyjny i inżynierski
- Budynek nr 2 - Dział opracowywania systemów zautomatyzowanych i magazyn
- Budynek nr 3 - Zakład obwodów drukowanych[1]
- Budynek nr 4 - Dział doświadczalnych praz inżynierskich (kuźnia, sprężarkownia, piec hutniczy)
- Budynek nr 5 - Dział administracyjno-socjalny (m .in. siedziba dyrekcji zakładu; na dachu budynku znajduje się antena satelitarna)
- Budynek nr 6 - Dział elektroniki specjalnej
- Budynek nr 7 - Stołówka pracownicza
- Budynek nr 8 - Chemiczne uzdatnianie wody
- Budynek nr 10 - Magazyn
- Budynek nr 11 - Główny magazyn
Dodatkowo na terenie zakładu znajdowały się wieże chłodnicze będące częścią systemu uzdatniania wody, przepompownia, oczyszczalnia ścieków oraz podziemny schron obrony cywilnej dedykowany dla pracowników zakładu. W 1986 roku planowano rozbudowę zakładu, budując w tym celu w tylnej jego części dwie hale które w momencie awarii były niemal ukończone (co sugerują zdjęcia z tego okresu). Zostały one rozebrane po 2002 roku.
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Zakład zajmował się wytwarzaniem m.in. taśmy szpulowe oraz części do magnetofonów szpulowych "Jupiter" serii 204 i 206. Na terenie zakładu znajdowała się m.in. odlewnia oraz obrabiarki ..
Nieoficjalna produkcja[edytuj | edytuj kod]
Najprawdopodobniej na terenie zakładu "Jupiter" nieoficjalnie wytwarzano elementy elektroniczne dla przemysłu obronnego ZSRR (elementy półprzewodnikowe do pocisków balistycznych w okrętach podwodnych) lub elektronikę na potrzeby pobliskiej elektrowni[4].
Kontrowersje dot. nieoficjalnej produkcji[edytuj | edytuj kod]
Niektóre źródła podają informacje jakoby na terenie Zakładu "Jupiter" dokonywano przetwarzania i odzyskiwania plutonu o przeznaczeniu wojskowym z zużytego paliwa jądrowego z pobliskiej elektrowni jądrowej[5].
W świetle obecnych faktów wydaje się to jednak mało prawdopodobne. Świadczy za tym szereg faktów, m. in fakt słabego zabezpieczenia kompleksu jak na zakład jądrowy o znaczeniu militarnym[uwaga 1]. Wątpliwym jest także kwestia zlokalizowania tego typu obiektu w bliskim sąsiedztwie kilkudziesięciotysięcznego miasta co narażałoby jego mieszkańców na bezpośrednie oddziaływanie skutków jakichkolwiek większych wypadków jądrowych na jego terenie. Warto również zaznaczyć że wszystkie miasta w których funkcjonowały zakłady zajmujące się rafinowaniem i obrabianiem pluton miały status miast zamkniętych i były wyłączone z pod administracji publicznej co również dowodzi nieprawdziwości powyższych domysłów. Również byli pracownicy zakładu dementują tego rodzaju spekulacje[6]. Faktem jest natomiast to że w krajach bloku sowieckiego w przetwarzaniu plutonu ze zdemobilizowanej broni i odpadów z reaktorów atomowych specjalizował się największy w ZSRR zakład atomowy "Majak", zlokalizowany 72 kilometry na północny zachód od Czelabińska.
Pozostawione w niektórych budynkach zakładu m.in. bramki dozymetryczne, pomieszczenia do dekontaminacji osobistej, ostrzeżenia o treści: „Stop! Przejdź kontrolę dozymetryczną”, instrukcje jak postępować z materiałami radioaktywnymi czy skrzynie zaadresowane do Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej pod Moskwą (prowadzono tam badania m.in. z zakresu fizyki jądrowej)[7] są śladami po mieszczącym się w okresie od połowy 1986 do 1996 roku laboratorium radiologicznym.
Sytuacja po ewakuacji[edytuj | edytuj kod]
Po ewakuacji miasta Prypeć w 1986 roku zakład nie został całkowicie opuszczony. W wyniku znacznego skażenia radioaktywnego terenu zakładu[uwaga 2] przez kilka tygodni był obiektem na którym została przeprowadzona akcja dekontaminacyjna. W 1986 roku został przejęty przez przedsiębiorstwo "Specatom"[8] i przekształcony w laboratorium radiologiczne, gdzie prowadzono badania nad różnymi technikami dekontaminacji, oraz bazę Państwowego Centrum Awaryjno-Technicznego.
Z uwagi na bogate wyposażenie produkcyjne oraz bazę socjalną, zakład Jupiter był używany w trakcie aktywnej fazy likwidacji skutków katastrofy do obsługi zdalnie sterowanych pojazdów używanych przy dezaktywacji elektrowni. Po ukończeniu aktywnych prac likwidacyjnych, na terenach zakładu znajdował się doświadczalny poligon Służby Specjalnych Prac Inżynieryjnych, gdzie poddawano testom zdalnie sterowane urządzenia i maszyny, opracowywane na łamach przedsiębiorstwa "Specatom". Ostatecznie zakład został zamknięty 1996 roku[9][uwaga 3].
Na południowy zachód od Zakładu został zlokalizowany Punkt Tymczasowej Lokalizacji Odpadów Radioaktywnych "Prypeć" gdzie znajdują się części pojazdów (samochodów, motorów, maszyn) oraz mebli z Prypeci.
Obecnie[edytuj | edytuj kod]
Obecnie najniższe kondygnacje zakładu zalane są przez wody gruntowe. Na początku kwietnia 2013 roku pod naporem śniegu doszło do zawalenia się dużej części dachu hali nr 1[10].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Okres funkcjonowania zakładu
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dostęp na teren zakład zabezpieczony był tylko przez 2,5 metrowe ogrodzenie.
- ↑ Znalazł się on na obszarze tzw. zachodniego śladu.
- ↑ Niektóre źródła podają za rok zamknięcia zakładu rok 1997 lub według informacji dr Marka Rabińskiego zakład funkcjonował do końca 2000 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Sebastian Marciak: Mapa Prypeci. Wyd. III. Warszawa: Sebastian Marciak, 2017. ISBN 978-83-921-395-3-9.
- ↑ Чернобыльская АЭС. wikipedia.org. [dostęp 2016-12-31].
- ↑ 3авод "Юпитер". stalker-tour.com. [dostęp 2017-02-17].
- ↑ 3авод Юпитер. forum.pripyat.com. [dostęp 2017-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Jupiter. licznikgeigera.pl. [dostęp 2017-0217].
- ↑ Wywiad z jednym z byłych pracowników zakładu. youtube.com. [dostęp 2017-02-18].
- ↑ Prypeć i okolice - kilka pytań. strefazero.org. [dostęp 2016-10-10].
- ↑ Scenario for modeling changes in radiological conditions in contaminated urban environments.
- ↑ Jupiter Factory. http://chernobylgallery.com.+[dostęp 2017-02-17].
- ↑ Zakład "Jupiter:. wikimapia.org. [dostęp 2017-02-17].
