Wiktor Briuchanow

Z Czarnobyl Wiki
To jest zatwierdzona wersja strony. To nie jest ostatnia jej wersja. Zobacz najnowszą wersję.
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wiktor Briuchanow
Wiktor Pietrowicz Briuchanow
Wiktor Pietrowicz Briuchanow.jpg
Stanowisko
Dyrektor elektrowni
Informacje biograficzne
Imię i nazwiskoWiktor Pietrowicz Briuchanow
Data i miejsce urodzenia1 grudnia 1935
Taszkient
Tytuł zawodowyInżynier
EdukacjaInstytut Energetyki w Taszkiencie
Kariera zawodowa
PracodawcaCzarnobylska Elektrownia Jądrowa
Okres1970 - 1986
StanowiskoDyrektor elektrowni
1970 - 15.07.1986
W momencie awariiW swoim mieszkaniu w Prypeci
Odznaczenia
Orderredbannerlabor rib.png Order october revolution rib.png 100 lenin rib.png VeteranLaborRibbon.png
Wasilij Kizima (pierwszy z prawej), Wiktor Briuchanow (trzeci z prawej) oraz Robert Frołowski (pierwszy z lewej) nad makietą jednego z bloków energetycznych.
Lata 90. Wiktor Briuchanow wraz małżonką oraz wnuczką.
Wiktor Briuchanow (1991)
Wiktor Briuchanow wraz ze swoją żoną w mieszkaniu w Kijowie. (1997)
Wiktor Briuchanow (2007)

Wiktor Pietrowicz Briuchanow (ros. Виктор Петрович Брюханов; ur. 1 grudnia 1935 w Taszkiencie, zm. 13 października 2021 w Kijowie[1]) – dyrektor Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej w latach 1978–86, w okresie 1970–77 dyrektor budowy elektrowni. W tzw. Procesie Czarnobylskim uznany współodpowiedzialnym za wypadek i skazany na karę wieloletniego pozbawienia wolności.

Życiorys

Urodził się 1 grudnia 1935 w Taszkiencie w Uzbeckiej SRR. Był najstarszym spośród pozostałych trojga braci. Jego rodzice przeprowadzili się do Taszkientu z Saratowa w latach dwudziestych XX wieku. Ojciec pracował jako szklarz a matka była sprzątaczką. W 1959 ukończył z wyróżnieniem studia na wydziale energetycznym na Politechnice w Taszkiencie. Po ukończeniu studiów proponowano mu pracę w Akademii Nauk Uzbekistanu[2]. Następnie podjął pracę w Angreńskiej Elektrowni Cieplnej gdzie pracował na stanowiskach: dyżurnego operatora odgazowywacza, mechanika pompy zasilającej, pomocnika a następnie mechanika turbiny, starszego mechanika wydziału turbin, naczelnika zmiany, naczelnika wydziału turbin. Wówczas poznał swoją późniejszą żonę Walentynę. Ślub odbył się w grudniu 1960[3]. W latach 1966–1970 pracował w Słowiańskiej Elektrowni Cieplnej na stanowisku starszego mistrza (starszego brygadzisty), zastępcy naczelnika wydziału turbinowo-kotłowego, kolejno naczelnika wydziału oraz zastępcy naczelnego inżyniera. Z zawodu był operatorem turbin. Od 1966 był członkiem KPZR. W kwietniu 1970 został nominowany przez zastępcę Ministra Energii i Elektryfikacji Ukraińskiej SRR na stanowisko dyrektora Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej[4]. Początkowo mieszkał sam w hotelu w Czarnobylu[2], następnie zamieszkał wraz z rodziną na leśnym osiedlu, zbudowanym z prefabrykowanych drewnianych domków jako miejsca tymczasowego zakwaterowania dla budowniczych elektrowni. Zimą 1972 otrzymał zakwaterowanie w Prypeci przy prospekcie W. I. Lenina 6[3]. W latach 1970–1986 był wielokrotnie wybierany członkiem regionalnych komitetów miejskich partii w Kijowie, Czarnobylu i Prypeci[5]. Delegat XXVII Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (1986)[6] .

Katastrofa czarnobylska

26 kwietnia 1986, w chwili wypadku przebywał w swoim mieszkaniu w Prypeci (prospekt. W. I. Lenina 32/13 m. 78). O godzinie drugiej w nocy przybył do schronu pod ABK-1 gdzie formował się sztab zarządzania kryzysowego[7]. Akimow przedstawił mu sytuację elektrowni nie wiedząc w rzeczywistości do jakich uszkodzeń doszło oraz że pożar jest w trakcie gaszenia a druga awaryjna pompa jest gotowa do ochłodzenia reaktora. O godzinie 3:00 Briuchanow wezwał Marina, zastępcę sekretarza ds. energetyki jądrowej i przedstawił mu ocenę sytuacji Akimowa. Marin przesłał informacje do Gorbaczowa. O godzinie 4:00 Moskwa wydała polecenie schłodzenia reaktora wodą. Jego rodzina została ewakuowana do wsi Rozważów w rejonie iwanowskim[2].

„

Około szóstej rano znajdowałem się po zachodniej i północnej stronie elektrowni. Osobiście widziałem pomiary promieniowania tła które wskazywały 200 R/h.

”
— Wiktor P. Briuchanow, fragment zeznania podczas Procesu czarnobylskiego

Proces

W pierwszych dniach po wypadku przez wiele dni nie opuszczał terenu elektrowni. Kilka razy uczestniczył z członkami Komisji Rządowej w lotach nad zniszczonym reaktorem[8]. 22 maja wyjechał na tygodniowy urlop. W lipcu został zwolniony ze stanowiska dyrektora elektrowni i przeniesiony na stanowisko zastępcy naczelnika wydziału produkcyjno-technicznego które piastował do chwili aresztowania[9]. 3 lipca 1986 decyzją Biura Politycznego KC KPZR został wydalony z partii za „poważne błędy i niedociągnięcia w pracy, które doprowadziły do ​​wypadku poważnego w skutkach”[7][10]. 13 sierpnia tuż po powrocie z pogrzebu matki w która zmarła na zawał serca w Taszkiencie został aresztowany.

„

(...) Zaprosili mnie do biura prokuratora generalnego 13 sierpnia o godzinie 10 rano. Rozmawiałem z prokuratorem do pierwszej po południu. Potem wyszedł on na obiad, a gdy wrócił oznajmił mi: "Jesteś aresztowany". Zapytałem, dlaczego powinienem zostać aresztowany, bo nie zamierzam nigdzie uciekać. Usłyszałem od niego odpowiedź: "Tak będzie lepiej dla ciebie". I wysłali mnie do więzienia KGB w Kijowie.

”
— autor, Wiktor Pietrowicz Briuchanow[11]

Następnie przez ponad rok przebywał w areszcie tymczasowym w Kijowie[12]. Podczas zatrzymania stwierdzono że otrzymał dawkę promieniowania wynoszącą 250 roentgenów (gdzie roczny limit dla pracowników elektrowni jądrowych wynosił 5 roentgenów)[8]. Pod koniec sierpnia zezwolono jego żonie Walentynie na zabranie z byłego mieszkania z Prypeci rzeczy osobistych[8]. 20 stycznia 1987 po sześciu tygodniach przebywania w izolacji, prokuratura wniosła do Sądu Najwyższego ZSRR akt oskarżenia przeciwko niemu. Wszystkie z 48 akt dowodowych przesłanych do Moskwy zostały objęte klauzulą ​​tajności[3]. 7 lipca został oskarżony na podstawie art. 220 kodeksu karnego ukraińskiej SRR „Naruszenie procedur bezpieczeństwa w branżach i przedsiębiorstwach wysokiego ryzyka". 29 lipca wyrokiem kolegium sędziowskiego ds. karnych Sądu Najwyższego ZSRR w tzw. Procesie Czarnobylskim został skazany na 10 lat więzienia w kolonii karnej oraz dodatkowo 5 lat za nadużycia związane z pełnioną przez siebie funkcją. Wziął na siebie odpowiedzialność zawodową, ale odmówił przyjęcia odpowiedzialności karnej[13].

„

Dyrektor elektrowni był w szoku, od początku do końca (...) Widziałem go pierwszego dnia, jak przyjechałem (...) ostatni raz widziałem go na spotkaniu Biura Politycznego 14 lipca, gdzie został zaproszony kiedy rozważano przyczynę awarii. I przez cały ten czas wydawał się być w szoku. Nie mógł wypowiedzieć żadnych racjonalnych słów (...), był niezdolny do podjęcia jakichkolwiek działań.

”
— autor, Walerij Legasow, świadek Procesu Czarnobylskiego[14]

„

Zdałem sobie sprawę, że to tylko fakt, że organizatorzy procesu nie mogli postawić mnie przed plutonem egzekucyjnym, uchronił mnie przed niechybną śmiercią.

”
— WIktor P. Briuchanow, o Procesie Czarnobylskim

Przez pierwszą noc po usłyszeniu wyroku przebywał w izolatce będąc pod ciągłą obserwacją gdyż śledczy obawiali się że może próbować popełnić samobójstwo[8]. 31 lipca po raz pierwszy umożliwiono mu zobaczenie się z rodziną[8]. Karę odbywał więzieniach Łukjaniwśka, Charkowskim i Ługańskim, gdzie pracował jako ślusarz oraz opracowywał dokumentację na potrzeby przebudowy więziennej kotłowni[8][15]. W więzieniu nauczył się języka angielskiego. 9 października jego rodzina otrzymała zakwaterowanie w Kijowie w dzielniczy Trojeszczyzna[8]. W 1991 kiedy przebywał w kolonii karnej w Humaniu warunkowo otrzymał miesięczną przepustkę na ślub syna Olega[8].

Po zwolnieniu

Przedwcześnie zwolniony z odbywania kary pozbawienia wolności we wrześniu 1991[16]. Następnie kontynuował pracę w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej na stanowisku naczelnika wydziału technicznego[8]. Od lutego 1992 do momentu przejścia na emeryturę pracował w strukturach Ministerstwa Handlu Zagranicznego Ukrainy (Ukrinterenergo) gdzie był odpowiedzialny za zawieranie kontraktów na dostawę energii elektrycznej za granicę, wyjeżdżał w podróże służbowe m. in. do Japonii, Węgier i Niemiec[8]. Od sierpnia tego roku mieszkał na terenie rejonu Watutińskiego (obecnie desniańskiego) w Kijowie[9]. W 1995 został zastępcą naczelnika Zjednoczenia „Intiereniergo”. W 2008 z powodu pogarszającego się wzroku przeszedł na emeryturę[17]. Posiadał status kategorii pierwszej Uczestnika likwidacji skutków awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (I. kategoria) oraz II grupę inwalidztwa. W ostatnich latach doznał trzech udarów mózgu, ostatniego w 2016. Cierpiał również na chorobę Parkinsona[18]. Zmarł 13 października 2021 w Kijowie.

Prywatnie

W Prypeci mieszkał od 1971 początkowo w jednym z pierwszych budynków pięciokondygnacyjnych przy prospekcie W. I. Lenina 6., następnie przeprowadził kilka budynków dalej na prospekt W. I. Lenina 32/13-78[19].

Rodzina

  • Małżonka: Walentyna Michałowna, inżynier-energetyk, w latach 1975-1990 na stanowisku starszego inżyniera na wydziale produkcji Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Obecnie na emeryturze.
  • Dzieci:
    • Oleg: ur. 1969, inżynier wydziału TAI TEC-6, obecnie mieszka w Kijowie
    • Lilianna: ur. 1964[3], lekarz pediatra, obecnie mieszka w Chersoniu, ma córkę Katię urodzoną cztery miesiące po katastrofie[8].

Odznaczenia

  • Order Czerwonego Sztandaru Pracy (1978)[9][20]
  • Nagroda Państwowa Ukraińskiej SRR w dziedzinie nauki i techniki (1978)[9][20] za stworzenie serii turbin parowych o mocy jednostkowej 500 000 kW (typ K-500-65/3000) dla elektrowni jądrowych (współautorzy: Michajło Antonowicz Wіrczenko, Samuїł Josipowicz Gierman, Wasil Maksimowicz Kapіnos, Boris Siergіjowicz Kasatkіn, Jurіj Fiedorowicz Kosiak, Іgor Kostiantinowicz Nazarow, Іgor Іwanowicz Pankow, Arіj Fiedorowicz Rudkowskij, Wіktor Pawłowicz Suchіnіn.)
  • Dyplom Najwyższej Rady Ukraińskiej SRR (1980)[20]
  • Order Rewolucji Październikowej (1983)[9][20]
  • Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”[20][20]
  • Medal „Weteran pracy”[9][20]
  • Medal „Za waleczną pracę”[9][20]

Przypisy

  1. ↑ Умер первый директор Чернобыльской АЭС Виктор Брюханов. vesti.ua. [dostęp 2021-10-15].
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Бывший директор ЧАЭС Брюханов: в день взрыва в Припяти была моя беременная дочь. fakty.ua. [dostęp 2020-01-20].
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Adam Higginbotham: O północy w Czarnobylu. Wydawnictwo SQN, 2020, s. 21-24. ISBN 978-83-812-9561-1.
  4. ↑ Grigorii Medwedew: Chernobyl Book. 1987.
  5. ↑ A. Higginbotham: Midnight in Chernobyl: the untold story of the worlds greatest nuclear disaster.. Londyn: Bantam Press., 2019.
  6. ↑ Grigori Grigori Medwedew: The Truth About Chernobyl. Nowy Jork: Basic Books, 1991, s. 46. ISBN 1-85403-331-3.
  7. ↑ 7,0 7,1 Michaił Moszkin: Popali w istoriju po prigoworu (ros.). mn.ru. [dostęp 2020-02-12].
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 Diriektor Czernobylskoj AES Briuchanow umier nie rieabilitirowannym: otwietił za wsiech. mk.ru. [dostęp 2021-11-13].
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Umier rukowodiwszyj CZAES w momient katastrofy Wiktor Briuchanow. 1sn.ru. [dostęp 2021-11-13].
  10. ↑ Associated Press. Text of the Politburo Statement About Chernobyl. „The New York Times.”, 1987-07-21. 
  11. ↑ Интервью с Виктором Брюхановым. [dostęp 2018-04-01].
  12. ↑ Judgment at Chernobyl. time.com. [dostęp 2017-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-02)].
  13. ↑ Reuters. Chernobyl Officials Are Sentenced to Labor Camp. „The New York Times”, 1987-07-30. 
  14. ↑ Радиоактивный процесс. 30 лет назад обвиняемых по делу об аварии на Чернобыльской АЭС судили прямо в зоне отчуждения. [dostęp 2019-04-15].
  15. ↑ Радиоактивный процесс. 30 лет назад обвиняемых по делу об аварии на Чернобыльской АЭС судили прямо в зоне отчуждения. zona.media. [dostęp 2020-01-20].
  16. ↑ Chernobyl Officials Are Sentenced to Labor Camp. nytimes.com. [dostęp 2017-06-18].
  17. ↑ Umier pierwyj diriektor Czernobylskoj AES. On rukowodił stancyjej w momient katastrofy. rtvi.com. [dostęp 2021-11-13].
  18. ↑ Marijn Trio: Viktor Brjoechanov, oud-directeur van de kerncentrale van Tsjernobyl, overleden. vrt.be. [dostęp 2021-11-14].
  19. ↑ Квартиры А.С. Дятлова и В.П. Брюханова. pripyat-city.ru. [dostęp 2017-06-19].
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 C предъявленными мне обвинениями не согласен.
Źródło: „https://wiki.czarnobyl.pl/index.php?title=Wiktor_Briuchanow&oldid=6128”