Prypeć (miasto)

Z Czarnobyl Wiki
To jest zatwierdzona wersja strony. To nie jest ostatnia jej wersja. Zobacz najnowszą wersję.
Skocz do: nawigacja, szukaj
Prypeć
Pripiat
Coat of Arms of Pripyat.svg
Herb miasta
Podstawowe informacje
NazwaPrypeć
PaństwoFlag of the Soviet Union.svg ZSRR / Flag of the Ukrainian Soviet Socialist Republic (1949–1991).svg Ukraińska SRR
Flag of Ukraine.svg Ukraina (obecnie)
StatusW wyniku wypadku w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej ewakuowane 27.04.1986
ObwódKijowski
RejonMiasto wydzielone z rejonu. Czarnobylski (do 1988)
iwankowski (obecnie)
Administracja
Organ zarządzającyPrzewodniczący Miejskiego Komitetu Wykonawczego KPZR (do 27.04.1986)
Państwowa Agencja Ukrainy ds. Zarządzania Strefą Wykluczenia (obecnie)
Przewodniczący Miejskiego KW KPZRWładimir P. Wołoszko
(1981 - 1986)
Podział miasta5 mikrodzielnic
Historia i geografia
Data założenia4 lutego 1970
Prawa miejskie1979
Powierzchnia8 km²
Wysokość10 m n.p.m.
Strefa czasowaUTC + 2 (zimowy)
UTC + 3 (letni)
Populacja
Populacja47 500 osób (1985)
Gęstość zaludnienia11 000 os/km² (1986)
Identyfikatory
Nr kierunkowy+380 4499
Kod pocztowy255614 (do 1986)
Tablice rejestracyjneAI, КI / 10
Prypeć (ukr. Прип'ять, trb. Prypjat; ros. Припять, trb. Pripiat’) – miasto ewakuowane po wypadku w pobliskiej Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej w końcu kwietnia 1986 położone w obwodzie kijowskim w północnej Ukrainie przy granicy z Białorusią, 111 km od Kijowa. Obecnie miasto pełni funkcje turystyczne.

Historia

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Prypeci.

Lokalizacja

27 lipca 1967 członkowie komisji planowania Uralskiego oddziału Tiepłoelektroprojekt udali się w rejon budowy przyszłej elektrowni, aby znaleźć optymalne miejsce dla zlokalizowania przyszłej osady. Komisja wytypowała siedem możliwych lokalizacji: w rejonie Czarnobyla, na północ lub południe od wsi Kopacze, w rejonie stacji kolejowej Janów na kierunku zachodnim lub północno-wschodnim oraz w sąsiedztwie wsi Lesnoj. Ostateczny wybór padł na tereny na południe od wsi Semichody. Bliskość stacji kolejowej, obecność żeglownej rzeki i drogi o znaczeniu regionalnym łączącej Białoruską SRR i Ukraińską SSR – czynniki te dały ogromny potencjał przyszłej lokalizacji, umożliwiając w przyszłości nadmierne uzależnienie od elektrowni jądrowych. Wszystkie osoby odpowiedzialne za przyszły kształt miasta od samego początku znajdowały się bezpośrednio na placu budowy. Założenia projektowe dla osady zostały opracowane koniec 1969. W tym samym roku ukończono pierwsze szkice koncepcyjne pierwszej mikrodzielnicy i tymczasowej osady dla budowniczych. Na naczelnego architekta kierującego grupą architektów wybrano absolwenta Uralskiego Instytutu Politechnicznego im. Kirowa (1954) – Giennadija Iwanowicza Oleszkę (w 1985 za swój wkład w rozwój architektoniczny miasta został pośmiertnie wyróżniony nagrodą Rady Ministrów ZSRR[1]).

Budowa

Budowa miasta wraz z budową elektrowni zostało ogłoszone kluczowym wszechradzieckim komsomolskim projektem inwestycyjnym (ros. Wsiesojuznaja udarnaja komsomolskaja strojka)[2]. Na apel władz w rejon budowy skierowano członków Komsomołu z całego ZSRR. Miasto oficjalnie zostało założone 4 lutego 1970 jako osiedle mieszkaniowe dla pracowników pobliskiej Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, w odległości około czterech kilometrów od samej elektrowni. Pierwotnie powstało na gruntach wsi Semichody (oficjalnie włączonej w granice miasta w 1979) oraz częściowo wsi Nowe Szepielicze. W założeniach miało stanowić ono ważny dla gospodarki w tej części obwodu kijowskiego punkt tranzytowy. Miała przez nie przebiegać ważna magistrala kolejowa oraz główny port przeładunkowy w północnej części Ukraińskiej SRR. Było dziewiątym miastem satelickim elektrowni jądrowej w ZSRR. Za początek budowy miasta uważa się rozpoczęcie budowy hotelu robotniczego nr 1, biura kierownictwa budowy oraz stołówki robotniczej nr 1[3]. W czerwcu 1971 oddano do użytku pierwszy blok mieszkalny[3][4]. W sierpniu tego samego roku oddano do użytku podstawowe udogodnienia: sieć wodociągową, kanalizacyjną i ciepłowniczą[3]. 14 kwietnia 1972 dekretem Prezydium Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR miastu nadano nazwę Prypeć – na cześć rzeki, w pobliżu której zostało zlokalizowane[5]. W grudniu 1972 oddano do użytku pierwszą szkołę w mieście – szkołę średnią nr 1[6]. Rosnąca liczba mieszkańców i rozwój infrastruktury sprawił że Prypeć uzyskało prawa miejskie w 1979 na mocy decyzji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR nr 1264/686[3]. W 1984 miasto otrzymało tytuł najlepszego młodego miasta w ZSRR[7].

Ludność

Według ostatniego spisu powszechnego przeprowadzonego w końcu 1985, miasto liczyło 47 500 mieszkańców, 25 różnych narodowości. Roczny przyrost liczby mieszkańców kształtował się w okolicach 1 500 osób rocznie z czego około 1000 osób stanowiły nowe narodziny, a 500-600 osób napływ obywateli z innych regionów Związku Radzieckiego. Średni wiek mieszkańców miasta wynosił 26 lat[8]. W założeniach docelowo miasto miało zamieszkiwać ok. 75 - 85 tys. mieszkańców[9]. Średnia wysokość wynagrodzeń była trzy razy wyższa niż w pozostałej części Związku Radzieckiego.

Położenie

Miasto położone jest obwodzie kijowskim, rejonie Iwanowskim w północnej Ukrainie przy granicy z Białorusią, 94 km od Kijowa, 4 km (w linii prostej) od Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej nad rzeką Prypeć. Miasto zajmowało obszar ok. 600 ha (w tym 42 ha trawników i obszarów leśnych). Miało rozbudowany system ścieków przemysłowych i burzowych, sieć drogową oraz sieć ciepłowniczą

Edukacja

Na terenie miasta funkcjonowało wiele placówek oświatowych:

  • 15 przedszkoli
  • 5 szkół ogólnokształcących
  • 2 szkoły techniczne

Urbanistyka

Główny architekt Prypeci, Giennadij Iwanowicz Oleszko podczas wykładu na temat przyszłości i dalszego rozwoju miasta Prypeć.
W Prypeci zastosowano eksperymentalną tak zwaną zasadę „trójkątnej” zabudowy opracowaną przez zespół moskiewskich architektów pod kierownictwem Nikołaja Ostożenki. Cechą charakterystyczną całej aglomeracji były luźno rozlokowane, naprzemianległe pięciopiętrowe budynki mieszkalne oraz mniej liczne, mierzące ponad dziesięć pięter bloki z widokiem na otwartą przestrzeń. W głównym punkcie miasta znajdował się plac przy którym znajdowały się budynki: centrum handlowego, pałacu kultury, kina, hotelu, dwa kompleksy sportowe, budynki administracji publicznej i budynek Komitetu Wykonawczego miasta. Po wstępnym zatwierdzeniu projektu zespół moskiewskich architektów pod kierownictwem architekta Giennadija Iwanowicza Oleszki przy współpracy z kijowskimi architektami wprowadził własne zmiany i ta modyfikacja ostatecznie została przyjęta. Jedną z kluczowych zmian w stosunku do pierwotnego projektu było przeprojektowanie czwartej mikrodzielnicy dzięki czemu zachowano niemal pół tuzina istniejących drzew. Układ urbanistyczny miasta charakteryzuje się specyficznym układem dzielnic, rozmieszczonych koliście wokół centrum miasta. Charakterystyczną cechą miasta była jego oprawa która charakteryzowała się podświetlonymi reklamami, jasnymi panelami dekoracyjnymi i mozaikami na fasadach budynków[10].

Projekt Prypeci miał zapewnić mieszkańcom poczucie przestrzeni oraz bogactwo kolorów. Wielokrotnie na fasadach budynków tworzono propagandowe obrazy oraz ceramiczne dekoracje. Ponadto zadbano o zwiększenie szerokości ulic oraz ich równoległy układ, który miały być sposobem pozbycia się problemu korków ulicznych w przyszłości. Po niewielkich poprawkach wprowadzonych przez Kijowskich architektów plan został odgórnie zaakceptowany. Na przełomie lat 60. i 70. na terenie całego ZSRR budowano pozbawione barw, wielkie i ciasne blokowiska z niewielką ilością małych placyków i wąskich ulic. Unikatowość oraz innowacja tego projektu sprawiły, że model Prypeci szybko stał się rozwiązaniem zastosowanym w kilkunastu innych aglomeracjach Związku Radzieckiego.

Typy budynków

Infrastruktura mieszkaniowa składa się głównie z wielopiętrowych budynków mieszkalnych (5-16 kondygnacji). Najstarsze mikrodzielnice (I i II) składają się w większości z budynków pięciokondygnacyjnych, podczas gdy pozostałe mikrodzielnice (III, IV, V) mają prawie wszystkie budynki dziewięciokondygnacyjne. Tylko siedem budynków na terenie miasta ma szesnaście kondygnacji. Budynki gdzie liczba kondygnacji nie przewyższa trzech to w większości obiekty użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, obiekty handlowe, placówki medyczne, sportowe oraz rekreacyjne) oraz usługowe (szklarnie, pralnie, garaże, parki transportowe). W mieście istnieje około 400 budynków (55% to obiekty mieszkalne, 13% to szkoły, przedszkola, szpitale itp.). Prawie wszystkie budynki mają płaskie dachy, wodoodporne powierzchnie zewnętrzne oraz balkony typu loggia. Większość budynków jest zbudowana z dużych lub średnich pustaków; niektóre są zbudowane z cegieł i wykończone płytkami ceramicznymi. Miasto miało ogrzewanie miejskie, wodę i energię elektryczną[11].

Główne obiekty

Podział administracyjny

Miasto zostało podzielone na pięć mikrodzielnic. Do połowy lat 90., miało składać się z sześciu mikrodzielnic.

Ulice i aleje

Nazwy ulic i alej nawiązują w większości do historii ZSRR. Oprócz czysto ideologicznych nazw jak Aleja Włodzimierza Ilicza Lenina, ulica Przyjaźni Narodów i Bohaterów Stalingradu czy Andrieja Ogoniewa, w Prypeci były również nazwy ulic mniej nacechowane propagandowo jak ulica Entuzjastów, Sportowa, Nadbrzeżna, Fabryczna, Aleja Budowniczych, nawiązująca do wyburzonej podczas budowy miasta wsi Semichody ulica Semichodzka czy to Instytutu Hydroprojekt - ulica Hydroprojektowa. W Prypeci nie zabrakło również nawiązań do narodowo-kulturalnego oblicza Republiki Ukrainy, jedną z najdłuższych ulic nazwano imieniem Łesi Ukrainki ukraińskiej poetki i pisarki. Jak w każdym "atomowym" mieście miał też ulicę radziecki fizyk jądrowy, uznawany za ojca radzieckiej bomby atomowej - Igor Kurczatow.

Władze

Głównym ośrodkiem władzy w mieście był Miejski Komitet Wykonawczy którego siedziba mieściła się przy ul. I. Kurczatowa 6.

Przewodniczący Miejskiego KW[12]

  • Praskowia Iljiniczna Pawlenko (1972–75)
  • Siergiej Borisowicz Pielipiejko (1975–79)
  • Władimir Konstantinowicz Kononichin (1979–81)
  • Władimir Pawłowicz Wołoszko (1981–86)

Pozostali

  • Aleksander Esaulow – w-ce przewodniczący Miejskiego KW oraz naczelnik wydziału planowania miasta[13].
  • Marija Procenko – naczelny architekt miasta przy wydziale planowania.

Transport[12]

Linia kolejowa Czernichów-Owrucz ze stacjami Semichody i Janów. W samym mieście znajdował się dworzec autobusowy, port rzeczny oraz przystań.

Komunikacja autobusowa

  • Prypeć - Czarnobyl
  • Prypeć - Kijów
  • Prypeć - Biała Cerkiew
  • Kijów - Prypeć - Mozyrz
  • Iwanków - Prypeć - Mozyrz
  • Prypeć - Stare Szepielicze - Beniówka

Ponadto w godzinach wieczornych kursował autobus miejski bezpośrednio do stacji kolejowej Janów umożliwiając przewóz pasażerów z pociągu podmiejskiego. Na początku lat 80-tych rejs z Prypeci do Kijowa trwał 3 godziny i kosztował 3 ruble[14].

Komunikacja kolejowa

Pociągi podmiejskie

  • Czernihów - Janów - Czernihów
  • Janów - Owrucz - Janów

Dla ruchu pasażerskiego stacja obsługiwała długodystansowy pociąg ekspresowy Chmielnicki - Moskwa, Moskwa - Chmielnicki oraz w okresie letnim Moskwa - Żytomierz, Żytomierz - Moskwa[3][4]. Pod koniec lat 80. planowano utworzenie nowego połączenia kolejowego Prypeć - Moskwa.

Komunikacja rzeczna

W 1975 roku pogłębiarki rzeczne pogłębiły starorzecze Zatoki Janowskiej nazwane "Starcem" lub "Semichodzkim Starcem" lub przez mieszkańców po prostu "Talerzem" co umożliwiło res do przystanku rzecznego wodolotom pasażerskim typu "Rakieta", Meteor oraz Woschod . Wcześniej, aby dostać się do Kijowa transportem rzecznym, mieszkańcy Prypeci musieli udać się do Czarnobyla i tam udać sie na trasę Czarnobyl - Kijów. Kursowały trzy połączenia na trasie Kijów - Mozyr, następnie pięć. Trzy do Kijowa i trzy do Mozyrza. Na początku lat 80-tych rejs z Prypeci do Kijowa trwał 4 godziny i kosztował 5 rubli[14], natomiast do Czarnobyla trwał 30 minut i kosztował 30 kopiejek[15].

Rozkład rejsu z kwietnia 1986[14]

Przystanek Przypłynięcie Wypłynięcie
Kijów 16:00
Teremsi 18:00 18:05
Wydumka 18:30 18:35
Plutowiszcze 19:00 19:05
Czarnobyl 19:30 19:35
Prypeć 20:00

Sport

W połowie lat 70-tych zostaje założony klub piłkarski "Budowlańcy". Początkowo kręgosłup drużyny stanowili niemal wyłącznie zawodnicy z sąsiedniej wsi Czystogłówka, która była uważana za jedną z najlepszych ekip piłkarskich w okolicy. Zespół z Prypeci występował w regionalnych turniejach oraz brał udział w mistrzostwach lokalnych zespołów amatorskich. Oprócz tego grał w Pucharze Kijowszczyzny[16].

Plany rozbudowy

Plan rozbudowy miasta Prypeć sporządzony z fotografii wykonanej aparatem Łomo ŁK-A autorstwa Wasyla Gorohowima (pierwszego dyrektora Strefy) w budynku byłego Wydziału Mieszkalnictwa i Usług Komunalnych Komitetu Wykonawczego Prypeci jesienią 1986 roku.
1 maja 1986 roku w Święto Pracy zaplanowano uroczyste otwarcie parku rozrywki. W jego skład wchodziły m.in. diabelskim młyn, karuzela, elektryczny tor samochodowy oraz stadion centralny z 5000 miejscami siedzącymi. W przyszłości na terenie półwyspu "Piaszczysty Płaskowyż" w północnej części Zalewu Janowskiego zamierzano wybudować VI. mikrodzielnicę miasta[uwagi 1], wiązało się to z planowanym uruchomieniem dwóch kolejnych bloków energetycznych V i VI. Według Aleksandra Esaulowa, byłego wiceprzewodniczącego Komitetu Wykonawczego miasta Prypeć budowę kolejnej mikrodzielnicy planowano rozpocząć na przełomie 1986/87, a jej zakończenie przewidywano w pierwszej połowie lat 90-tych[uwagi 2]. W założeniach docelowo miasto miało zamieszkiwać ok. 75 - 85 tys. mieszkańców[9].
Prypeć pewnie wkracza w przyszłość. Jego zakłady przemysłowe nadal zwiększają swoje zdolności produkcyjne. W nadchodzących latach w mieście powstanie technikum energetyczne, kolejna szkoła średnia, Pałac Pionierów, klub młodzieżowy, centrum handlowe, zadaszony targ, hotel, nowe budynki dworca autobusowego i kolejowego, poliklinika dentystyczna, kino z dwoma salami projekcyjnymi, sklep "Dietskij mir", Uniwermag i inne obiekty handlowo-usługowe. Wejście do miasta ozdobi park rozrywki. Zgodnie z ogólnym planem urbanistycznym w Prypeci będzie mieszkać do osiemdziesięciu tysięcy mieszkańców. Atomowe miasto Polesia stanie się jednym z najpiękniejszych miast Ukrainy
Do końca 1988 planowano otwarcie dwóch dużych centrów handlowych[uwagi 3], Pałacu Pionierów (nieukończony), kinoteatru z dwiema salami projekcyjnymi, Pałacu Sztuki "Jubileuszowy", dwóch kompleksów sportowych "Czernihów" i "Prypecianin", hotelu "Październik", szkoły zawodowej, szkoły średniej, technikum energetycznego, klubu jachtowego, linii kolejowej, dworca autobusowego, kliniki stomatologicznej i sklepu z zabawkami[17][18]. U zbiegu ulicy Łesi Ukrainki i Aleji Budowniczych planowano budowę 52 metrowego nadajnika telewizyjnego[19].

Wypadek w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej

26 kwietnia 1986

Rejestr dawki ekspozycyjnej w Prypeci 26 kwietnia 1986[20]
Miejsce 26.04.1986
ul. I. Kurczatowa 22 mR/h
ul. Sportowa 16 mR/h
ul. Hydroprojektowa 20 mR/h
pr. Budowlanych 16 mR/h
Park miejski 86 mR/h
ul. Przyjaźni Narodów 62 mR/h
ul. Entuzjastów 53 mR/h
ul. A. Ogoniewa 115 mR/h
Laboratorium Dozymetrii

Wewnętrznej

25 mR/h
Około godziny drugiej w nocy w wydziale Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przy komitecie wykonawczym miasta Prypeć zarządzono nadzwyczajne spotkanie kryzysowe w związku z sytuacją w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Podczas spotkania wstępnie omówiono jakie kroki należy podjąć w przypadku gdy skala awarii okaże się większa od przewidywanej. Zgodnie z obowiązującymi procedurami prewencyjnie podjęto decyzję o czasowym zablokowaniu dla osób cywilnych głównych dróg wylotowych z miasta. W tym celu zarządzono sprowadzenia dodatkowych kilkudziesięciu funkcjonariuszy milicji z Kijowa których nie poinformowano o rodzaju awarii. Decyzja o blokadzie dróg miała na celu ograniczenie przemieszczania się osób cywilnych oraz zabezpieczenie głównych tras komunikacyjnych dla służb ratowniczych[21][22].

Od godziny czwartej nad ranem w miejscowym jednostce medycznej rozpoczęto przyjmowanie poszkodowanych z pierwszymi objawami choroby popromiennej. Około godziny szóstej mimo pomocy medycznej w szpitalu w wyniku odniesionych ran umiera Władimir Szaszenok, stając się tym samym drugą ofiarą śmiertelną awarii. W tym samym czasie hospitalizowanych jest 108 poszkodowanych[23]. Do tego czasu milicja zablokowała wszystkie główne drogi wylotowe z miasta. Przed dziesiątą rano na ulicach pojawiają się pierwsze patrole milicji wyposażone w dozymetry[24]. W tym samym czasie w budynku Komitetu partii odbyło się spotkanie na którym postanowiono nie informować mieszkańców o awarii i zagrożeniu z tym związanym aby nie powodować paniki[25]. Ostrzeżenia zaczęły się około południa. Dzieciom powiedziano, aby szły bezpośrednio do domu po szkole, a wszystkim mieszkańcom polecono przez radio, aby pozostali w swoich mieszkaniach i zamknęli okna. Wcześniej w ciągu dnia pracownicy zmianowi zauważyli, że droga prowadząca do elektrowni była zablokowana, a pracownicy powracający z nocnej zmiany musieli przejść badania lekarskie, zanim pozwolono im wrócić do domu. Około godziny czternastej do szpitala gdzie hospitalizowani są poszkodowani dociera personel medyczny ze Szpitala Klinicznego nr IV w Moskwie pod przewodnictwem dr Gieorgija Dmitrijewicza Sielidowkina[26]. Od 14:00 na terenie miasta rozpoczęto profilaktykę jodową[27]. W godzinach wieczornych personel medyczny kontynuuje opiekę lekarską poszkodowanym. Mimo to z każdą kolejną godziną ich stan się pogarsza. Po telefonicznej konsultacji z lekarzami Szpitala Klinicznego nr VI w Moskwie poradzono im podawać poszkodowanym roztwór wody i jodu[24][28]. Około godziny 20 do Prypeci przybywają członkowie Komisji Rządowej. Konwój samochodów zatrzymuje się na centralnym placu miasta, tuż pod budynkiem miejskiego komitetu wykonawczego. Kilka minut później główna aula w budynku lokalnego komitetu wykonawczego jest wypełniona po brzegi. W budynku od południa gromadzili się przedstawiciele wszystkich szczebli partyjnych oraz kadra inżynieryjno-techniczna elektrowni. Wszyscy oczekiwali na przybycie delegacji z Moskwy. Spotkanie rozpoczęło się krótkim sprawozdaniem dyrektora elektrowni[26]. Tuż przed 22 przewodniczący Komisji Rządowej, Borys Szczerbina zażądał przysłania do Prypeci jednostek wojsk chemicznych i jednostek śmigłowców z kijowskiego okręgu wojskowego[24]. Podczas trwania obrad Komisji ponownie przedstawiono pisemny wniosek dyrektora elektrowni Wiktora Briuchanowa na temat możliwość ewakuacji ludności z Prypeci a także podjęto decyzję aby zwiększyć obserwację i kontrolę radiacyjną na terenie elektrowni oraz w mieście. Wydano dyspozycję aby sprowadzić przeznaczony do ewakuacji transport z okolic Czarnobyla i obwodu kijowskiego. Od godziny 22:30 poza granicami miasta rozpoczęto gromadzenie środków transportu w przypadku podjęcia decyzji o ewakuacji ludności. W godzinach wieczornych 26 kwietnia średni poziom promieniowania w mieście przekroczył 1000 razy (0,1 mS /h) normalne promieniowanie tła[29].

27 kwietnia 1986

Ewakuacja

Rejestr dawki ekspozycyjnej w Prypeci 27 kwietnia 1986[30]
Miejsce 27.04.1986 Wzrost
ul. I. Kurczatowa 320 mR/h 1455%
ul. Sportowa 250 mR/h 1562%
ul. Hydroprojektowa 230 mR/h 1150%
pr. Budowlanych 250 mR/h 1562%
Park miejski 280 mR/h 326%
ul. Przyjaźni Narodów 380 mR/h 613%
ul. Entuzjastów 520 mR/h 981%
ul. A. Ogoniewa 490 mR/h 426%
Laboratorium Dozymetrii

Wewnętrznej

340 mR/h 1360%
Komunikatu z miejskiego radiowęzła wyemitowany 27 kwietnia 1986 roku około godziny 13:10.
W godzinach nocnych 27 kwietnia, dzień po awarii, zapadła decyzja o (w pierwotnych zamiarach czasowej) ewakuacji miasta. Na miejscu miał pozostać jedynie niezbędny personel elektrowni, szpitala oraz służby administracji miejskiej, logistyki oraz służby porządkowe w mieście. Na rogatkach miasta pod pozorem ćwiczeń obrony cywilnej zgromadzono 1200 autobusów i 200 ciężarówek, a na pobliską stację kolejową Janów podstawiono dwa składy osobowe przeznaczone dla 1500 osób. Za przeprowadzenie ewakuacji miał być odpowiedzialny generał milicji Giennadij Bierdowow. Ze względów logistycznych ewakuowany obszar miasta podzielono na pięć sektorów (I - V). Przed każdym budynkiem mieszkalnym dyżurował jeden milicjant. Wiele osób przyszło wcześnie i czekało przed budynkami na ewakuację, chociaż kazano im pozostać w środku.
  • 7:00 – przewodniczący Komisji Rządowej potwierdził decyzję o ewakuacji mieszkańców miasta.
  • 13:10 – przez miejski radiowęzeł nadano polecenie przygotowania do ewakuacji. Mieszkańcom polecono przygotować się do ewakuacji która miała rozpocząć się o godzinie 14:00. Poinstruowano ich aby zabrali ze sobą tylko niezbędne przedmioty, w tym dokumenty i niewielki zapas żywności.
  • 14:00 – rozpoczęcie ewakuacji mieszkańców
  • 16:30 – zakończenie ewakuacji
  • 18:20 – ponowne sprawdzenie domów przez oddziały milicji. Znaleziono 20 osób, które próbowały uniknąć ewakuacji

Ewakuacja przebiegła stosunkowo spokojnie. W niecałe trzy godziny cała ludność miasta została ewakuowana, a kolumna autobusu miała ponad 19 kilometrów długości. 

Łącznie 26 kwietnia w godzinach 14-18 ewakuacji poddano 44 460 osób (w tym 15 500 osób niepełnoletnich):

  • 33 760 osób – autobusami przeznaczonymi do ewakuacji
  • 2 200 – dwoma składami spalinowymi przeznaczonymi do ewakuacji
  • 3 700 – we własnym zakresie wykorzystując regularny ruch kolejowy
  • 5 100 – własnymi środkami transportu (średnio co dziesiąty mieszkaniec posiadał własny samochód)

Ewakuacji nie poddano blisko 5000 pracowników elektrowni niezbędnych do funkcjonowania zakładu oraz na terenie miasta pozostawiono służby porządkowe w łącznej liczbie 2 616 osób.

  • 446 – personel UWD
  • 90 – personel UWD m. Kijowa
  • 210 – szkoła szkolenia wstępnego Dyrekcji UWD w Kijowie
  • 300 – słuchacze ZSRR
  • 220 – aparat MWD ZSRR
  • 154 – żołnierze jednostki wojskowej nr 5403
  • 695 – żołnierze jednostki wojskowej nr 3217

Początkowo ewakuowanych przewieziono do punktów zbornych gdzie przebywali ok. 3 dni. Ok. 28 000 mieszkańców Prypeci i innych ewakuowanych miejscowości przebywała przez pewien okres w rejonie miasta Poliśke w okresie od 27 kwietnia do 5 maja[31]. Następnie zostali przeniesieni w tymczasowych miejsc zakwaterowania m. in. hoteli pracowniczych. Dla pracowników elektrowni i ich rodzin w latach 1986-1988 zbudowano nowe miasto Sławutycz.

Treść komunikatu z miejskiego radiowęzła wyemitowany 27 kwietnia 1986 roku około godziny 13:10 z radiostacji w budynku lokalnego węzła łączności.
Treść komunikatu w języku polskim Treść komunikatu w języku rosyjskim
Uwaga, Uwaga! (×3)

Drodzy Towarzysze! Miejska rada deputowanych ludowych zawiadamia, że w związku z awarią w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, w mieście Prypeć powstała niesprzyjająca sytuacja radiacyjna. Partyjne oraz rządowe organy, jednostki wojskowe podejmują konieczne działania. Jednakże, aby zapewnić całkowite bezpieczeństwo ludzi, a przede wszystkim dzieci, konieczne jest przeprowadzenie tymczasowej ewakuacji mieszkańców do miejscowości w obwodzie kijowskim. Dlatego do każdego budynku dziś dwudziestego siódmego kwietnia o godzinie czternastej zero zero, będą podstawione autobusy wraz z funkcjonariuszami milicji i przedstawicielami miejskiego komitetu wykonawczego. Zaleca się aby zabrać ze sobą dokumenty, najbardziej potrzebne rzeczy oraz na najbliższy okres produkty spożywcze. Kierownicy przedsiębiorstw i instytucji wyznaczyli pracowników, którzy pozostaną na miejscu w celu zapewnienia normalnego funkcjonowania przedsiębiorstw w mieście. Wszystkie domy na okres ewakuacji będą chronione przez funkcjonariuszy milicji. Towarzysze, czasowo opuszczając swoje domy, proszę nie zapomnijcie pozamykać okien, wyłączyć urządzeń elektrycznych i gazowych oraz zamknąć zawory wody. Proszę zachować spokój, dbać o organizację i porządek w trakcie czasowej ewakuacji.

Внимание, Внимание! (×3)

Уважаемые товарищи! Городской совет народных депутатов сообщает, что в связи с аварией на Чернобыльской атомной электростанции в городе Припяти складывается неблагоприятная радиационная обстановка. Партийными и советскими органами, воинскими частями принимаются необходимые меры. Однако, с целью обеспечения полной безопасности людей, и, в первую очередь, детей, возникает необходимость провести временную эвакуацию жителей города в ближайшие населённые пункты Киевской области. Для этого к каждому жилому дому сегодня, двадцать седьмого апреля, начиная с четырнадцати ноль-ноль часов будут поданы автобусы в сопровождении работников милиции и представителей горисполкома. Рекомендуется с собой взять документы, крайне необходимые вещи, а также, на первый случай, продукты питания. Руководителями предприятий и учреждений определён круг работников, которые остаются на месте для обеспечения нормального функционирования предприятий города. Все жилые дома на период эвакуации будут охраняться работниками милиции. Товарищи, временно оставляя своё жильё, не забудьте, пожалуйста, закрыть окна, выключить электрические и газовые приборы, перекрыть водопроводные краны. Просим соблюдать спокойствие, организованность и порядок при проведении временной эвакуации.

Kontrowersje

Dziś powszechnie uważa się, że niepotrzebnie przesiedlono na stałe ludność miasta i okolicznych wsi. Przeprowadzona w dzień po awarii reaktora pierwsza ewakuacja 49 360 osób z miasta Prypeć oraz 254 osób z sąsiedniego Janowa[uwagi 4] miała uzasadnienie, gdyż w tym dniu istniała możliwość przebicia się stopionego rdzenia do dolnych pomieszczeń, w których mogła znajdować się woda. W takim przypadku wybuch pary wodnej mógł spowodować znaczące skażenie miasta, co stanowiłoby zagrożenie dla ludności. Ówczesne władze nakazały ewakuować ludność z terenów skażonych cezem-137 na poziomie powyżej 37 kBq/m2. Zalecenie to było niczym nieuzasadnione, gdyż takie skażenie generuje dawkę promieniowania 0,2 mSv/rok, czyli ponad dziesięciokrotnie mniejszą niż średnia dawka pochodząca od naturalnych źródeł promieniowania. Ponadto, ewakuacja mieszkańców Prypeci została przeprowadzona w czasie kiedy moc dawki ekspozycyjnej w mieście kształtował się na średnim poziomie 550 mR/h (w niektórych miejscach oscylował na poziomie 1.1 R/h), wbrew temu co pierwotnie przewidywano[32]. Czasem przesiedleńcy w miejscu docelowym otrzymywali większe dawki promieniowania od radonu z podłoża, niż otrzymywaliby ze skażeń pozostawszy w domu, np. część mieszkańców z Prypeci wysiedlono do miejscowości Poliśke, gdzie dawki na tarczycę od jodu-131 były 5 razy większe niż w samym mieście[33].

Dekontaminacja

W pierwszej fazie usuwanie skutków awarii, maju i czerwcu 1986 roku dokonano oczyszczenia wierzchniej części powierzchni dróg i zewnętrznych elewacji budynków. Do końca czerwca dezaktywacja miasta została zakończona w około 70%[34]. Kolejny etap rozpoczął się we wrześniu, obejmował on akcje dezaktywacyjne poszczególnych dzielnic miasta. W rezultacie, w grudniu 1986 znacząco obniżył się poziom promieniowania w mieście w związku z tym prace dezaktywacyjne kontynuowano w nadchodzącym roku. W 1988 roku zaprzestano stałego monitorowania poziomu promieniowania w mieście. Przez kolejne 10 lat regularnie myto główne drogi w mieście.

W sąsiedztwie miasta stworzono Punkt Tymczasowego Rozmieszczenia Odpadów Radioaktywnych "Prypeć" gdzie w latach 1986/87 pochowano pod warstwą ziemi pojazdy biorące udział w ewakuacji a także wiele pojazdów pozostawionych przez ewakuowanych mieszkańców miasta.

Obecnie

Obecnie maksymalna moc dawki rejestrowana w Prypeci jest mniejsza niż wartość tła naturalnego występującego w wielu miejscach na świecie, np. w wielu rejonach Iranu, Finlandii, Szwecji, Francji czy Hiszpanii. Prypeć jest również nadzorowane przez Ministerstwo Spraw Nadzwyczajnych Ukrainy. Z uwagi na fatalny stan konstrukcyjny budynków od 2012 obowiązuje całkowity zakaz wchodzenia do budynków.

Turystyka

W 2017 miasto odwiedziło ponad 50 tys. osób z czego zdecydowaną większość stanowili obcokrajowcy (ponad 80%). Wśród nich najliczniejszą grupą byli: Japończycy, Amerykanie oraz Niemcy. Według organizatorów wycieczek zagraniczni turyści, którzy odwiedzili Strefę Wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej w latach 2015-2017, zostawili na Ukrainie ok. 10 mln dolarów w skali rocznej[35].

Odwiedzający

Narodowość Rok
2004[36] 2005[36] 2006[36] 2007[36] 2008[37] 2009[37] 2010[37] 2011[37] 2012[37] 2013[37] 2014[37] 2015[37] 2016[36] 2017[36] 2018[38]
Ukraińcy 800 2 100 5 200 1600 2 393 2 816 2 565 2 704 4 017 4 017 3 429 5 901 35 100 50 200 71 862
Obcokrajowcy 3 083 4 375 5 804 6 423 10 115 13 740 5 055 10 485
Łącznie 800 2 100 5 200 1600 5 476 7 191 8 369 9 127 14 132 17 757 8 484 16 386 35 100 50 200 71 862

Infrastruktura i statystyki[39][uwagi 5]

  • Obszar[11]: 4.5-5 km2 (wraz z terenem przemysłowym Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, obszarem zalesionym oraz piaszczystym płaskowyżem (90 ha) 18-20 km2 ).
    • Budynki mieszkalne: 18%
    • Drogi asfaltowe oraz obszary wybetonowane: 20%
    • Roślinność (lasy sosnowe): ⩽12%
    • Ogrody z uprawianymi glebami: 4%
    • Trawniki, ogrody publiczne i inne tereny zieleni miejskiej: 24%
    • Inne obszary: 23%.
    • Plantacje leśne zajmują około 20% otaczających terenów; reszte stanowią większości tereny przemysłowe
  • Populacja: Według ostatniego spisu powszechnego 47 500 (1985). Poddanych ewakuacji 27 kwietnia 1986: 49 400 osób lub 49 360[11] (17 342 mężczyzn,16 652 kobiet, 15 406 dzieci (7 176 w wieku szkolnym) lub 17 000 dzieci[11])
  • Gęstość zaludnienia: ok. 10 000 os/km2[11].
  • Średnia wieku mieszkańców: 26 lat (1986)
  • Obiekty budowlane: Około 400 budynków (55% to obiekty mieszkalne, 13% to szkoły, przedszkola, szpitale itp.)[11].
  • Przestrzeń mieszkalna: Całkowita - 658,700 m2 (13 414 mieszkań w 160 blokach mieszkalnych, 18 hosteli robotniczych dla mężczyzn lub kobiet (7621 miejsc), 8 hosteli robotniczych dla par lub małżeństw (1 206 miejsc), 9 hosteli robotniczych dla kawalerów (324 miejsc).
  • Edukacja: 15 przedszkoli (4980 miejsc), 5 szkół ogólnokształcących (6786 miejsc) oraz szkoła zawodowa (600 miejsc)
  • Opieka zdrowotna: 1 nowoczesny szpital mogący pomieścić do 410 pacjentów, 3 poradnie mogące obsłużyć 1750 pacjentów.
  • Handel: 25 sklepów i centrów handlowych o łącznej powierzchni 9239 m2, 27 obiektów gastronomicznych (stołówek, kawiarni i restauracji) o pojemności 5535 miejsc siedzących, 10 magazynów o łącznej powierzchni 4213 m2 i pojemności 4,430 ton towarów.
  • Kultura: 3 budynki: Pałac Kultury „Energetyk”, Kino „Prometeusz” (o pojemności 1220 miejsc siedzących) oraz szkoła muzyczna o 8 pomieszczeniach dla 312 osób.
  • Sport: 10 hal sportowych, 3 stawy do połowu ryb, 10 strzelnic, dwa stadiony (w tym jeden z 5000 miejsc), 2 basen.
  • Rekreacja: 1 park miejski (⩽10 ha)[11], 35 placów zabaw, stadion sportowy.
  • Przemysł: 4 przedsiębiorstwa z całkowitym rocznym przychodem 477 mln rubli. Powierzchnia obiektów przemysłowych to 30 000 m2, a innych budynków niemieszkalnych 10.000 m2[11].
  • Budownictwo: 6 głównych przedsiębiorstw budowlanych których łączne inwestycje wynoszą 132 mln. rubli.
  • Infrastruktura: Całkowita długość podziemnej sieci uzbrojenia terenu wynosi 135 km (w tym 52 km sieci ciepłowniczej)[11]
  • Transport: Linia Kolejowa Czernichów-Owrucz – stacja Janów, 3 przedsiębiorstwa transportowe: Przedsiębiorstwo transportowe nr 31015, przedsiębiorstwo transportu Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (Awtotransportnyj Kombinat Czernobylskoj AES) z 533 pojazdami transportowymi w tym 167 autobusów.
  • Telekomunikacja: 2926 lokalnych numerów telefonów zarządzanych przez miejscową centralę. Dodatkowo 1950 numerów telefonów obsługiwanych przez Czarnobylską Elektrownię Atomową, Zakłady Jupiter oraz Wydział Architektury i Rozwoju Miasta.
  • Zaopatrzenie w wodę: 28 studni artezyjskich o łącznej wydajności 15 tys. m3 w ciągu 24 godzin,z tego 8 050 m3 dla samego miasta (176 litrów (z normą dla 1 mieszkańca 250 litrów w ciągu 24 godzin)).
  • Zaopatrzenie w energię elektryczną: podczas dnia - 121 tys. kW/h w tym dla strefy przemysłowej - 29 tys. kW/h.
  • Konsumpcja: dzienna; 10 ton chleba, 28 ton produktów mlecznych i mleka, 7 ton mięsa.
  • Zieleń miejska: 18 136 drzew zasadzonych równo w alejkach, 249 247 krzewów, 33 000 krzewów róż.

Ludzie związani z miastem

  • Alexander Sirota (ur. 1976) – ukraiński dziennikarz, fotograf. Od 1983 roku mieszkaniec Prypeci.
  • Liubov Sirota (ur. 1956) – matka Aleksandra, dziennikarka, poetka, pisarka, tłumaczka.
  • Natalia Gudzi (ur. 1980) – ukraińska piosenkarka. Mieszkaniec Prypeci.
  • Halina Panczuk (ur. 1953; zm. 2008) – ukraińska poetka. Mieszkaniec Prypeci od 1977 roku. Od 2005 roku Członek Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Pracowała jako nauczyciel języka ukraińskiego i literatury w Prypeci.
  • Wiaczesław Wrona (ur. 1981; zm. 2014) – działacz Ruromajdanu, urodzony w Prypeci. Pośmiertnie odznaczony tytułem Bohatera Ukrainy.
  • Andrij Mochnyk (ur. 1972) – ukraiński inżynier i polityk, radny z Kijowa z ramienia partii Swoboda. Od 1978 roku mieszkaniec Prypeci. Po protestach na Majdanie i ucieczce prezydenta Janukowycza mianowany ministrem środowiska w rządzie Arsenija Jaceniuka[40].

Uwagi

  1. ↑ Przed budową miasta znajdowały się tam zabudowania wsi Semichody które w trakcje budowy wyburzono. Do awarii teren ten wraz z zatoką Janowską stanowił zaplecze rekreacyjne dla mieszkańców Prypeci. Po awarii w 1986 roku teren ten został przekształcony w Punkt Tymczasowego Rozmieszczenia Odpadów Radioaktywnych "Piaszczysty Płaskowyż".
  2. ↑ Perspektywiczny plan rozbudowy miasta Prypeć zakładał rozpoczęcie prac w czasie trwanie dwunastej pięciolatki (1986-1990) a zakończenie w czasie trzynastej pięciolatki (1991-1996).
  3. ↑ Jeden z nich miał zostać nazwany "Prypecki Świt".
  4. ↑ W sumie ewakuowano 49 360 osób w tym 15 500 dzieci oraz 80 osób transportem medycznym oraz 254 osoby z sąsiedniego Janowa. Autobusami ewakuowano 34 000 osób, dwoma pociągami ze stacji Janów ok. tysiąca osób. Pozostała część mieszkańców ewakuowała się własnymi środkami transportu.
  5. ↑ Dane źródłowe Aleksandra Esaulowa, byłego wiceprzewodniczącego Komitetu Wykonawczego miasta Prypeć.

Przypisy

  1. ↑ Припять до аварии. Часть XXXII. pripyat-city.ru. [dostęp 2017-07-04].
  2. ↑ Slogan oznaczał że dany projekt inwestycyjny miał najwyższy priorytet dla gospodarki państwa. Podobny status miały inne strategiczne inwestycje w ZSRR m. in. Bajkalsko-Amurska Magistrala Kolejowa (BAM), fabryka samochodów osobowych AwtoWAZ, fabryka samochodów ciężarowych KamAZ, zakłady chemiczne TogliattiAzot (ToAZ) czy zakłady Atommasz jak również szereg budów elektrowni, zwłaszcza jądrowych.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Хронология событий. pripyat.com. [dostęp 2017-01-03].
  4. ↑ Był to blok dziewięćdziesięcio-mieszkaniowy przy prospekcie W. I. Lenina 1, wybudowany według projektu 111-60-12.
  5. ↑ Припять. goroda-prizraki.narod.ru. [dostęp 2017-01-03].
  6. ↑ Припять. noginasquare.ru. [dostęp 2020-05-02].
  7. ↑ Пережить Чернобыль. vlast.kz. [dostęp 2017-06-19].
  8. ↑ Pripyat evacuation after nuclear accident. chornobyl.in.ua. [dostęp 2017-01-03].
  9. ↑ 9,0 9,1 Припять. Пиратская карта, или "Город сокровищ". ulis.dreamwidth.org. [dostęp 2017-01-16].
  10. ↑ 8 faktów na temat Czarnobyla, o których mogliście nie wiedzieć. zona86.pl. [dostęp 2017-01-03].
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 11,8 Scenario for modeling changes in radiological conditions in contaminated urban environments; EMRAS Urban Remediation Working Group; Kiev – Vienna May 2006
  12. ↑ 12,0 12,1 Помним! (добавлено фото). slavutich.cn.ua. [dostęp 2019-01-01].
  13. ↑ Чернобыльская тетрадь. library.narod.ru. [dostęp 2018-03-18].
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Навигация на реке Припять до аварии на ЧАЭС.. infoflotforum.ru. [dostęp 2019-04-05].
  15. ↑ Wspomnienia byłych mieszkańców miasta. facebook.com. [dostęp 2021-11-06].
  16. ↑ Bartłomiej Matulewicz: Atomowa ekipa, czyli piłka nożna w Czarnobylu. rfbl.pl. [dostęp 2017-01-04].
  17. ↑ Near the cradles of Pripyat history. pripyat.com. [dostęp 2017-01-04].
  18. ↑ План развития города Припять. max-info.by. [dostęp 2017-01-16].
  19. ↑ Чернобыль- город Легенда. c7s.ru. [dostęp 2017-01-03].
  20. ↑ First days of the Chernobyl accident. Private experience. Nikołaj Karpan
  21. ↑ A chronology of events surrounding the Chernobyl nuclear disaster.. chernobylgallery.com. [dostęp 2018-05-28].
  22. ↑ Nuclear monitor. Chernobyl: Chronology of a disaster. nirs.org. [dostęp 2018-05-28].
  23. ↑ Чернобыль: хроника катастрофы. gazeta.ru. [dostęp 2018-05-28].
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Жизнь и смерть в Чернобыле. veteranychernobyl.info. [dostęp 2018-05-28].
  25. ↑ Пережить Чернобыль. vlast.kz. [dostęp 2018-05-28].
  26. ↑ 26,0 26,1 26.04.1986. Катастрофа.Трансляция в режиме реального времени. strana.ua. [dostęp 2018-05-28].
  27. ↑ Чернобыльские беды. bezogr.ru. [dostęp 2018-05-28].
  28. ↑ https://strana.ua/articles/special/10340-26-04-1986-katastrofa-translyaciya-v-rezhime-realnogo-vremeni.html. strana.ua. [dostęp 2018-05-31].
  29. ↑ Pripyat – evacuation after nuclear accident. chornobyl.in.ua. [dostęp 2017-01-04].
  30. ↑ First days of the Chernobyl accident. Private experience. Nikołaj Karpan
  31. ↑ Multi-side Approach to the Realities of the Chernobyl NPP Accident, Maj 2018
  32. ↑ Чернобыль. Мифы и факты. tass.ru. [dostęp 2018-05-28].
  33. ↑ W 20. rocznicę awarii Czarnobylskiej elektrowni jądrowej. Opracowanie działu szkolenia i doradztwa Instytutu Problemów Jądrowych (W. Trojanowski, L. Dobrzyński, E. Droste) oraz A Strupczewskiego z Instytutu Energii Atomowej; 2006.
  34. ↑ Scenario for modeling changes in radiological conditions in contaminated urban environments.
  35. ↑ The Disaster in Chernobyl Nuclear Power Plant and Tourism. Condition of and Prospects for the Development of Tourism in the Area of Radioactive Contamination; Daniel Bakota, Lesia Zastavetska, Arkadiusz Płomiński; 2018
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 36,5 The Disaster in Chernobyl Nuclear Power Plant and Tourism. Condition of and Prospects for the Development of Tourism in the Area
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 37,6 37,7 Zum Gruselreaktor bitte hier entlang. spiegel.de. [dostęp 2019-04-05].
  38. ↑ Charles Digges: Visitors are flocking to Chernobyl, but is it safe, or right?. bellona.org. [dostęp 2019-06-30].
  39. ↑ Jewgienij Leontjew: Prypeć w liczbach. pripyat.com. [dostęp 2017-01-03].
  40. ↑ Мохник Андрей. file.liga.net. [dostęp 2021-12-01].
Źródło: „https://wiki.czarnobyl.pl/index.php?title=Prypeć_(miasto)&oldid=6106”